Ahlak ve Başkası Çalıştayı

İslam Ahlâk Düşüncesi Projesi ile klasik ahlâk düşüncesi alanında önemli çalışmalar yapan İLEM Felsefe Çalışma Grubu Ahlâk ve Başkası konulu çalıştaylar dizisini gerçekleştirdi.
“Ahlâk” İslam düşüncesi içerisinde pek çok disiplin tarafından tartışılagelmiş ana konulardan birisidir. Modern dönemde de bilhassa on sekizinci yüzyılın ikinci yarısında Batı’da ortaya çıkan ve yirminci yüzyılda zirveye ulaşan değerler hiyerarşisindeki değişimler, klasik çağda üretilen ahlâk teorilerini zorunlu bir yüzleşmeyle karşı karşıya getirmiştir. Bu noktada bilhassa 20. yüzyılın ikinci yarısında Kıta Avrupası felsefesinde ‘başka’ ve ‘öteki’ kavramları üzerinden yürütülen ahlâk tartışmalarının önemli bir yeri mevcuttur. ‘Başka’nın ahlâk tecrübesinin kuruluşunda oynadığı role dair yapılan tartışmalar, bugün gerçekleştirilecek olan ahlâk tartışmalarında dikkate alınması gereken öneme sahiptir.

Söz konusu önemine binaen modern ahlâk düşüncesinde ‘öteki’ ve ‘başka’ meselelerini eleştirel bir yaklaşımla ele alınması amacıyla İLEM’de Ahlâk ve Başkası konulu çalıştaylar gerçekleştirildi. Bu çalıştaylar çerçevesinde, ‘Bireyin ahlâkî bir özne olarak inşa olma veya inşa edilme süreci "başka"yla birlikte mi yoksa "başka"ya karşı mı gerçekleşiyor yoksa her ikisi birlikte ve eşzamanlı olarak mı yaşanıyor? Ahlâk kişisel olduğu kadar kişiler arası ilişkide de ortaya çıktığına göre başkasıyla bir arada olmanın yol açtığı çatışma veya uzlaşmanın ahlakî değerin belirlenmesine katkısı nedir? Başka ile farklı ilişki tarzları, farklı ahlâkî değerlere yol açar mı? Başkayla ilişkinin doğurduğu bir ahlâkta müeyyideden bahsedebilir miyiz?’ benzeri soru ve sorunların tartışıldığı çalıştay dizisinde ‘diğerine müdahale ve ‘diğeriyle birlikte anlama’ bağlamında ahlâkın nasıl mesele haline getirileceğinin tespit edilmeye çalışıldı.

İlk çalıştayda Ömer Türker, “Ahlâkî Tecrübenin İnşasında ‘Başka’nın Rolü”, Özkan Gözel, “Metafizik Bir İmkân Olarak Etik: Levinas’ta Başkası ve Başkalık” ve Selami Varlık ise “Ricoeur’de Başkalık ve Ahlâklar Çatışması” konulu tebliğler sundular. İkinci çalıştayda da Ayhan Çitil ‘Leyla, Mecnun, Mevla ve Tekillik (Singularity)’, Kasım Küçükalp ‘Ötekine Yönelik Etik Refleksiyonun İmkânı Olarak Dekonstrüksiyon’, Lütfi Sunar ‘İskoç Ahlakçıları, Aydınlanma ve AvrupamerkezciModernitenin Oluşumu’ konularında sunum gerçekleştirdiler.